Vùng thổ ngơi phong nhiêu

bìa trước, những âm màu xô giạt

…Văn chương rốt cùng là nghệ thuật về ngôn ngữ, con đường tới với văn chương như một nghệ thuật đòi hỏi một khổ công, một kiên trì, một sống cùng. Thơ, trước hết, tuân thủ các phép tắc về nghệ thuật ngôn từ. Sự tự do của thơ gắn bó cùng những kỷ luật. Sự làm mới được các nhà thơ hiện đại nêu lên như chủ xướng không tách rời khỏi những ý thức sâu xa về truyền thống nghệ thuật bao gồm cả hình tượng, chữ, nghĩa, lời nói. Hồi đầu Thế kỷ Hai mươi, riêng ở Anh Mỹ, Ezra Pound, T.S. Eliot và W.H. Auden, ba người được xem là cách tân nhất thì cũng là những người thực hành thành công nhất sự giới thiệu, hướng dẫn, và áp dụng những thi pháp lâu đời của thế giới vào vùng trời riêng của chính mình.

Cũng trong tinh thần ấy, khi đọc thơ Huy Tưởng, tập thơ này, hai câu nói, một của Eliot, và một của Joseph Brodsky có lẽ phải được nhắc lại. Câu của Brodsky: “Kẻ làm thơ làm không phải để thỏa mãn người đồng thời, hắn làm để thỏa mãn các nhà thơ đi trước, đời trước.” Câu của Eliot: “Sonnet không chỉ thuần túy là một thể thơ, tôi đề xướng: thực ra nó là toàn bộ, là ôm trọn, cách nghĩ suy, cách cảm, cách làm của kẻ viết lên những bài sonnet.”

Tháng Tám năm 1975, trong một căn phòng khách, một căn hộ thuê trên đường Punt Road, South Yarra, chủ nhân là một nhà khoa học xa xứ, tôi đã được đọc, trong số sách báo, một tờ báo văn chương mới từ Gennevilliers gởi tới nơi, tập báo mỏng, đẹp, những bài thơ Quách Tấn, Vũ Hoàng Chương, của Vĩnh Ấn, Huy Tưởng. Kinh nghiệm ấy thật khó quên. “Trước Tết mai là hoa / Sau Tết mai là củi” (QT) – “Trước mặt trăng treo vừa đúng tầm” (VHCh) – “Mỗi sáng/ con tàu và tôi lướt băng trên mái ngói trên đọt cây/ Mỗi chiều cùng cùng về trong nội rễ bên thành quách” (VA) – “Bỏ thêm cọng cỏ khô này/ Hơ cho đỡ lạnh bàn tay sương mờ/ Ngồi bên ngọn lửa hoang sơ/ Hốt nhiên tôi sợ hư vô cháy bùng” (HT).


                                                                                                                             huy tưởng

Thơ của họ, buổi sáng ấy, đánh thức trong tôi như một nguồn sáng lạ, ấm áp, nó lập tức trấn tĩnh rằng trong cùng tận những năm tháng tan hoang của một giai đoạn lịch sử tranh tối tranh sáng, đang có một nguồn ân cứu chuộc. Hơn bốn mươi năm đã trôi qua từ một buổi sáng. Nhìn lại: bốn nhà thơ trên một tờ văn chương rực sáng ngày nào thì Quách Tấn, Vũ Hoàng Chương, Vĩnh Ấn nay đều đã không còn nữa, thơ họ đã trở thành di sản, thành một thời. Duy, may thay (cho cái đọc của tôi), một Huy Tưởng vẫn còn, nghĩa là mực vẫn chảy, chữ lời vẫn ở thì hiện tại, và sự tình vẫn còn sôi nổi trong đứng đi, trong thảo luận, bàn bạc, chia sẻ. Tập bản thảo những màu âm xô giạt… của anh chứa nhiều hơn thơ, chúng là lịch sử đời một con người, người đứng nhìn hết bao biến thiên của thời cuộc, thế sự, tình đời, lẽ trời, sự vần xoay, sự biến hóa. Nhưng mà – và điều này là quan trọng – anh không muốn nó nhiều hơn thơ đâu. Nó là thơ thôi. Nghĩa là, nó là toàn bộ cách cảm, cách nghĩ, cách hòa điệu âm tiết, âm vận, nhịp điệu, âm nhạc, gam màu, hình tượng và bóng đổ của thế giới ấy. Nó là thơ thôi, nghĩa là hướng về những nhà thơ đã tới, đã ra đi, đã đâu kia viền hải tần nhìn lại cười một ẩn nhẫn.


bìa sau, những âm màu xô giạt

Những gì Eliot và Brodsky đề xướng trên kia anh vốn đã đồng ý, không chỉ trong đồng ý trên lý thuyết mà cả trong thực hành, một và những cách, nghiêm túc và tự nhiên, kiên trì, bình tâm, sẵn sàng; sẵn sàng cả trong một ít những thương lượng phải có, với những nghịch cảnh bên lề, với sự thế thăng trầm lên xuống, với sức khỏe, với tâm và tình cưu mang trong dung lượng hữu hạn của thần xác mà chính anh cũng ngạc nhiên tự hỏi, từ thời nào?

Trôi dạt mãi.đợi hết ngày cạn gió
Chúng tôi về.chiều đã lấm đầy tay

Tôi sung sướng đọc tập những màu âm xô giạt … của anh, nghe thơ, hình tượng thơ, men lối ra những vùng khí hậu thơ, tìm thấy trong khí hậu thơ đó những hồi âm và những hồi quang mà tôi tin không phải chỉ của riêng mình tôi, như một bạn đọc. Tôi thấy khí hậu đó còn là gói ôm một vùng thổ ngơi, một quần đảo ngôn từ, phong nhiêu, tích lũy, nhiều bờ bến. Khí hậu đó vừa đáp vọng nhịp đi của thời gian, vừa nhãn-để những mời gọi, trêu vọng của ngoài-thời-gian. Nó là chuyến đi, mà lực lên đường là chính nhịp điệu của Lời. Những hải lưu trôi dạt, xô giạt, mà ôm chứa bao soi bóng.

9, 2017

 Nguyễn Tiên Hoàng
(từ: damau.org)

Vài bài thơ trong Những màu âm xô giạt của Huy Tưởng

ĐÊM MƯA Ở MEDI HOTEL ĐỌC LẠI JOSEPH BRODSKY,

gió bầm tiếng
giọng thủy tinh riết róng
vách tường trơ.ngửa mặt hứng lời báng bổ
những dòng mưa đắng chát.những nhánh sông thất lạc.không về
há hốc cơn thắt tim.ngã quỵ
mãi tìm nhau.hối hả biệt ly
vòm trời uốn cong.nỗi chiều ưu uất
con đường.thôi.đã biệt dạng chờ mong!
và hàng cây theo mưa.khóc rợp bóng
lọn khói bấp búng cơn đột quỵ
gầm thét nào trút hơi loáng ngực người thi sỹ
những câu thơ bùng vỡ lửa thiêu
thắp đuốc thiêng.đài tưởng niệm cô liêu
thắp đuốc thiêng.cháy ngún đời lưu xứ!
người thi sỹ ấy
về đâu
phóng nhanh qua đoạn đường đêm
chàng hóa thân bóng ngựa đen phi nước đại
(đen đến nỗi xua tan tầng tầng bóng tối)
đen như hạt giống thu mình kín sâu lòng đất
những bài thơ cựa nứt mầm sống.trào lên
hừng hực.hoát nhiên.và tiếp ngộ:
ngựa đen trong ta hóa thân kỵ sĩ.hãy phóng nhanh.xé toang đêm
mù tối!
phép ẩn dụ của im lặng.vỡ lòng
trên hàng ghế khách mời.bọn ký tự cúi đầu phủ phục
nhịp ba
người thi sỹ ấy.vung tay.khởi xướng…
đêm.đã gói tròn trái đất
rắn đen cuộn mình nơi hang tối
hơi thở sắc nhọn
cơn tầm tã trút về vô tận
em chém sả một nhát dao giữa tim chàng.hung bạo!
(cái chết không còn nữa.cái chết đã phục sẵn trong trái tim
đau bệnh.từ ngày…)
và người thi sỹ ấy ngoi ngóp quá.lời ca
và bọn chữ rì rào từ khúc
những câu thơ điềm nhiên như nấm mọc
chúng bay lên như sơn ca đón nắng
người thi sỹ ấy mãi còn trú ngụ dưới giấc khuya biền biệt…
đêm.đã thực sự cuộn tròn
đã thực sự thuộc về những rắn đen những ngựa tía không ngừng
huýt sáo và hát những tán ca của tự do & ánh sáng…
chúng ta thầm nghĩ
đã chắc gì ai kẻ đã nghe được niềm câm lặng ngút trời mãi dâng cao
nơi người thi sỹ mang nặng niềm-đau-lẫm-liệt-joseph-brodsky.
*Melbourne Medi Hotel.một đêm mưa cuối mùa hạ mù tối 2016.

TRƯỚC KHI VỀ LÓT Ổ,

 
* Để tặng chính tôi, tặng những Bạn tôi: Nguyễn Đạt, Nguyễn Tôn Nhan,
Khế Iêm, J. Huỳnh Văn, và các Bạn tôi, khác – những người đã bị hút mất
trong cơn cám dỗ miên man mà cuồng bạo của hư vô…

khi những câu thơ tự cân mình trên đọt nắng
chợt thấy có sức nặng trước thời gian
khi những câu thơ trườn lướt qua ngọn sóng
lại thấy mình lồng lộng hơn biển khơi…
và khi…
đêm xuống.trĩu lòng lắng lặng
đã bàng hoàng niềm trống hẫng đến bơ vơ
đã hốt hoảng nỗi trầm luân.tro bụi quá
rỗng không & tối ám!
về chen chúc cùng bọn chữ lơ láo sắc màu
mất trí.náo động vì hoang tưởng
lạc lõng.và không sao tìm thấy lại căn nhà nơi quê xứ
chúng nhấp nhô hàng nghìn câu thơ sôi sục lên cơn
khi dồn dập khi tắt thở.không hay (!)
những đôi mắt chong chong niềm bi phẫn
những tiếng gầm lọt thỏm giữa bao la
những tù chữ vừa bốc hơi vừa tìm đường đào thoát
những dòng thơ tự trầm.hóa kiếp!…
khi những câu thơ tự cân mình trên đọt nắng
khởi đầu rộn rã
những giọt linh hồn túa thắm trang trang
đẹp ngu ngơ.đẹp thanh khiết.hàng hàng
bọn chữ hoan ca như hạt mầm hớp nắng
bọn chữ sớm già nua theo cỏ dại tháng năm…
tôi nằm nghe xao động niềm riêng
các nguyên âm no đầy dưỡng khí
các phụ âm quấn quít chong hương…
khi những câu thơ tự cân mình trên đọt nắng
xao xao hồi vọng
mê mê biến hình
bao trầm tư nghi ngút đóa chiều phủ phục
rừng rực cháy.ngày đêm…
tôi vẫn nằm nghe lượng máu thay màu chảy ngược về tim
nghe trang giấy rỡ ràng xanh trắc bá
nghe biển chồm.hạt muối mặn mà.reo
nghe khuya khoắt gõ mòn từng giấc ngọ
nghe thánh thần rần rộ cõi tăm tăm…
khi những câu thơ tự cân mình trên đọt nắng
thì chiều cũng tấp toan về lấp lá
thì đêm cũng nhấp nhánh cuốn ngày đi
thì gió cũng râm ran kết tủa tầng khí lạ
và.mây nữa
cũng ngất trắng câu biền biệt đoạn trường…
tôi thầm kín.và tôi cúi xuống
cúi xuống.đắm vàng theo liếp chữ
cúi xuống.soi tìm cơn hoát ngộ bừng hoa
cúi xuống.tôi gom hết tiếng miệt mài trùng dương đăm đuối.tiếng
rừng thiêng hú gọi u nùng.tiếng giun dế lưu đày cam khó.tiếng
muôn loài cầm thú khát tình ngời ngời đốm lửa.tiếng thống thiết
xé lòng của con người của đồng bào đồng loại.tiếng gió mục đời
đời bơ vơ trên khắp núi đồi sông hồ không tìm ra chỗ trú.tiếng
thâm u bí nhiệm đất trời…
cúi xuống. xin gom hết muôn trùng khổ lụy
xin dồn vào tinh lực suốt âm dương
tôi sẽ chép bài thơ kỳ vĩ ấy
trước khi về lót ổ dưới nhà không!..
* Bundoora, 15/04/16, một hôm trong cõi xương rồng nhuốm bệnh

TÔI NẰM NGHE MÒN MỎI VẠN ĐỜI SAU,

 
* Thân mến tặng vợ chồng bạn quý Trương Vũ, cùng Mai Sơn & P.V.Phương
 
chiều.bấp búng hồi chuông nâu
viền trăng đăm đắm.nhụy
những đọt chồi những cánh rừng những giấc mơ.trầm thiết gọi
những con đường hoang hoải.tàn phai…
bấp bênh nâu.chuông hoài
còn đợi chờ gì một ngày mai vắng liễu
một bình minh tắt nụ.lênh đênh
một hoàng hôn chênh vênh quê nhà lệ đắng
những bóng hình rờn rợn thấm thầm.loang…
chiều đã treo nghiêng hồi chuông
chúng ta đứt ruột vết thương đêm khản giọng
những sinh phần những kiếp nạn những dòng thơ chuông nguyện
chúng ta đi.những nấm mồ thốc gió
chúng ta về.tắt úa mộ ngàn đêm!…
tôi viết bài thơ chiêm tinh cuồng bức
tôi viết bài thơ tủi cực lầm than
tôi viết bài thơ bất lực nước non
những đọt chồi những cánh rừng những biển ngàn giấc mơ núi
non kỳ vĩ
chiều cứ nâu.chiều quá nâu.quá nâu
khắp bờ bãi khắp sông hồ nghìn nghìn cờ bông lau phơ phất gọi
tôi nằm nghe chói lọi thắt lòng đau
tôi nằm nghe mòn mỏi vạn đời sau!…
chiều cứ trôi.trôi mau
bấp búng hồi chuông nâu.chìm xuống…

* Bundoora, những đêm úng thủy tháng Bảy, 2016

SONNET 08,

chiều vớt từng rẻo nắng.sót
rong tảo dập dềnh
những chiếc gai đêm phủ phục
tôi kiềm hãm tôi.đục ngầu dục vọng
tôi kiềm hãm tôi.thăm thẳm hắt hiu
tôi kiềm hãm tôi.cuồng nư cơn trầm uất…
uôm uôm lời câm
uôm uôm
chiều
  huyên náo
   hương.lá mục
bùng xám điệu thức
tôi rống khản.vùng vẫy dã thú lên nghẹn máu
những câu thơ đầm đầm áo nghĩa
rưng rức
  đẹp riêng tây!…
chiều.ngậm lam.chập chùng vượt thoát bầy ngựa chữ
tại sao tôi.và tôi
tại sao những câu thơ giá lạnh ấy.và tôi
tại sao treo vắt vẻo hai bờ hư thực
… và tôi.và chiều.đã đắp sâu bát mộ
đã nghe đêm hung hãn ghì siết dịu dàng.đã ôm lòng gai nhọn
uôm uôm vách dựng
thầm thĩ
   men lá mục!

Huy Tưởng