Thương hồ ngày Tết và… những cái sướng

Từ Hoài Tấn

GIÓ BỤI MIỀN NAM

Năm 78 về bưng

Mang theo ghe hai tấn

Tay chèo lái đã từng

Một mình trong đêm vắng

Đêm trên Vàm Cỏ Đông

Trăng thượng tuần treo cổ

Giọng ngàn lau réo gọi

Khúc thương hồ miên man

Đi thì đi – ừ đi

Kịp triều con nước đợi

Nay gặp bữa mùng mười

Nước ròng cho đến tối

Buôn bán vài thiên bàng

Lời dăm ba mươi ngàn

Ba con cùng cô vợ

Nhà nhỏ gọn một gian

Có khi ghe trôi dòng

Bến bờ đâu ghé tắp

Nước lớn hay nước ròng

Đất trời trong chiếc nóp

 

Có khi mạn đàm cùng

Với vài ba con cá

Bi đông rượu còn không

Tình sông hồ chưa đã

Đôi khi có đôi khi

Muốn buồn dăm ba phút

Thơ thẩn buổi xuân thì

Lệ thèm khơi mấy giọt

Ôi miền Nam miền Nam

Hào khí ngất trời xanh

Ta đường vui gió bụi

Mười năm lại mười năm

Tóc râu vài sợi bạc

Cô vợ còn trẻ măng

Khi về cười lại khóc

Hỏi:

Đi không nhớ nhà chăng?

1990

 

(TNO) Bến Bình Đông (TP.HCM) trong những ngày giáp tết nhộn nhịp hẳn ra, kẻ buôn người bán không ngơi nghỉ. Trên bờ, người mua hoa rộn ràng dạo phố, dưới sông, kẻ bán hoa tự tại ung dung.

Chủ ghe, chủ hàng làm bạn 10 ngày tết cũng coi như là tri kỷ

Nhìn về phía con kênh, những chiếc ghe chở hoa, kiểng neo san sát nhau, kéo dài cả cây số. Hoa, kiểng còn đầy ghe đang nằm chờ người tới mua. Những người buôn kiểng tranh thủ lên bờ tính chuyện mối lái, còn chủ ghe ở lại trông coi ghe thuyền. Những ngày cận tết thế này, chủ ghe đảm nhận luôn "công việc hậu phương" ở chợ tết.

Mặc cho không khí náo nhiệt phía trên, bên dưới lòng con kênh Tàu Hủ là một thế giới hoàn toàn khác. Một không gian quê giữa phố thị Sài thành.

Ngày xưa, lúc tui còn bán mai ở đường Nguyễn Huệ thì đêm 30 tụi tui đón giao thừa trên ghe luôn. Cái thời mà còn đốt pháo, ghe nào cũng vậy vừa bán xong mỗi ghe treo cây sào lên thẳng đứng rồi treo phong pháo lên đốt chừng nào nó nổ hết rồi nhìn xuống ghe thấy toàn xác pháo... Ông Trần Văn Vũ

Nhấp vội chén trà nóng, hai người đàn ông “tri kỷ tạm thời” trong mùa tết ngồi với nhau bàn chuyện tâm giao. Họ nhắc lại những tháng năm lênh đênh đón giao thừa trên ghe với niềm vui sướng khôn tả.

Gắn bó vừa đầy tuần lễ, ông Phạm Văn Thử, chủ ghe, và ông Trần Văn Vũ, người buôn kiểng, cứ như anh em một nhà.

Nghiệp thương hồ

Lênh đênh trên thuyền chở mai từ vùng quê Chợ Lách, Bến Tre lên bến Bình Đông để bán tết (từ 19 tháng Chạp), cũng là lần đầu hai người cùng chung “chuyến đò”, ăn chung, ngủ chung trong mười ngày cận tết.

Ông Vũ kể về những chuyến buôn hàng tết như mọi năm mà ông vẫn đi. Ông gắn bó với nghề buôn mai này là cha truyền con nối ở làng hoa Cái Mơn. Có thâm niên buôn bán từ thời trai trẻ, hơn 20 năm trong nghề, năm nào ông Vũ cũng “đánh hàng” về các con đường trung tâm thành phố để bán tết. Năm nay ông quyết định mang mai về bến Bình Đông cho thay đổi phong thủy một chút.

Những năm đầu ngơ ngác lên chốn Sài Thành, bị lừa mất hàng cộng với việc bị ăn cấp tràn lan, không ổn định làm ông Vũ thất thu trong những ngày tết. Vài năm sau này, “tinh ranh” hơn một chút đối với bọn gian lận trộm cắp, mai nở đẹp hơn một chút, thế là buôn bán suôn sẻ, có lời trong năm đó.

Sống nghề sông nước chỉ ở quanh năm trên chiếc ghe này tôi đã quen rồi. Với đi bán vầy cũng ghiền, ở nhà không chịu được. Riết rồi ghiền bạn, ghiền bến, ghiền chợ không bỏ được. Ông Phạm Văn Thử

Năm nào buôn bán được nhiều, đồng vốn cao, ông thấy thoải mái hơn. Những đêm 30 bán gần hết mai cả chủ ghe với chủ hàng coi như bớt đi chút gánh nặng. Ghe chạy “bon bon” hơn, người lâng lâng hơn.

Nếu năm nào bán chậm, mai tết còn nhiều, thì qua tết hơi vất vả chút. Lòng người giống như đang đè nặng thêm con thuyền.

Nhắc kỷ niệm xưa, ông Vũ lôi ra một đống ký ức về tết, nhưng ông nhớ nhất là những đêm giao thừa vài chục năm trước.“Ngày xưa, lúc tôi còn bán mai ở đường Nguyễn Huệ thì tối đêm 30 tụi tui đón giao thừa trên ghe luôn. Cái thời mà còn đốt pháo, ghe nào cũng vậy vừa bán xong mỗi ghe treo cây sào lên thẳng đứng rồi treo phong pháo lên đốt chừng nào nó nổ hết rồi nhìn xuống ghe thấy toàn xác pháo. Cái thời giao thừa đó vui lắm”.

Niềm vui trên bến, dưới thuyền

Góp chút câu chuyện kỷ niệm cũ, ông Thử cũng xen vào: “Mỗi lần tết là từ ngày 22, 30 âm lịch pháo nổ trên ghe ngợp trời cho đến tết luôn, nghĩ lại mà thấy vui”.

Không để chuyện đứt mạch, ông Thử phân trần nhiều chuyện đời thương hồ nay đây mai đó của ông. Tính đến thời điểm này ông Thử cũng đã hơn 25 năm trong nghề.

Theo cái nghiệp sông nước từ năm 15 tuổi, lúc đó ông Thử chỉ đi làm thuê cho người khác. Sau này có chút vốn lận lưng, ông quyết định làm chủ một chiếc ghe riêng. Ông coi đó là ngôi nhà thứ hai của mình, cùng nó làm bạn với sông nước, lênh đênh chở thuê khắp các tỉnh miền Tây, miền Đông Nam bộ.

Những chiếc thuyền chở hoa tết cập cảng sông Phú Định (phường 6, quận 8, TP.HCM) từ các tỉnh miền Tây

Gắn bó cùng chiếc ghe cũng đã lâu, chuyện buồn thì ít mà chuyện vui thì nhiều. Ông Thử nói: “Vui lắm chứ đâu có gì mà buồn, ghe đi toàn cập bến chợ. Người đông nườm nượp lấy gì mà buồn”.

Nhiều năm trước ông quyết định đón tết ở nhà, không nay đây mai đó trong tết nữa. Thế nhưng ông không thể thiếu được cái không khí náo nhiệt của chợ tết. Thế là ông quyết định nhổ neo, nổ máy tiếp tục lênh đênh.

“Sống nghề sông nước chỉ ở quanh năm trên chiếc ghe này tôi đã quen rồi. Với đi bán vầy cũng ghiền, ở nhà không chịu được. Riết rồi ghiền bạn, ghiền bến, ghiền chợ không bỏ được”.

Những đêm 30 lúc chủ hàng buôn bán khấm khá, ghe trống trải, chạy ghe về mà ông Thử thấy vui cho chủ hàng. Con thuyền vì thế cũng băng băng lướt sóng đó giao thừa trên ghe cùng với chén rượu, con gà cúng năm mới.

Càng về đêm, sương càng nặng hạt. Câu chuyện thương hồ có lẽ còn lâu mới kết thúc. Tôi đành tạm biệt về nhà, không quên kèm lời chúc hai "ông bạn thương hồ " năm mới đầy may mắn.

Ở chính chỗ này, nơi mỗi độ xuân về, người ta hay nhắc đến cái tên bến Phú Định “trên bến dưới thuyền”.

Phạm Hữu

thanhnien online