Hoàng Phủ Ngọc
Phan
Ở
Paris còn có một con đường phố vào loại hẹp nhất và ngắn nhất…thế
giới được người Pháp trân trọng giữ gìn như một di sản văn hóa , tên
là phố Con Mèo Câu Cá (La Rue Du Chat Qui Pêche).
Phố Con Mèo Câu Cá có chiều rộng 1m8. chiều dài 29m, nằm trong khu
Đại học Sorbonne, thuộc địa bàn Quận 5. Đầu đường giáp bờ sông
Seine. Cuối đường giáp phố đi bộ La Huchette. Phố Con Mèo Câu Cá ra
đời từ năm 1540, vói những cái tên ban đầu là phố Etuves, phố
Renard, Bouticles. Những cái tên đó chứng tỏ ngày xưa nơi đây từng
là một khu phố lao động nhộn nhịp với những lò xông hơi, hàng quán…
Năm 1926 nó được chính thức nhập địa bạ thủ đô Paris với tên La Rue
Du Chat Qui Pêche. Cái tên đường phố không giống ai nầy xuất xứ từ
một câu tục ngữ Pháp: Aller voir pêcher les Chats …( Đi xem
những con mèo câu cá – Ý nói chuyện khó tin). Một chủ tiệm bán cá
trong khu phố đã mượn câu tục ngữ đó làm chiêu bài để câu khách. Thế
là chết tên con đường phố. Nhưng tại sao chủ tiệm lại lấy chiêu bài
nầy? Tất nhiên phải có lý do. Theo truyền thuyết của người Pháp thì
từ thế kỷ XV có một tu sĩ kiêm thuật sĩ giả kim đã sống ở đây với
một chú mèo đen rất tinh khôn, có tài bắt cá. Mèo thường ngồi trên
bờ sông, khoắng tay xuống nước một cái là chộp được một con cá.
Nhiều người tin rằng cả nhà thuật sĩ là phù thủy và con mèo là trò
ma quái của ông ta..Có ba chàng sinh viên rình bắt được con mèo,
giết đi rồi ném xác xuống sông Seine. Mèo chết, nhà thuật sĩ cũng
bỗng nhiên mất tích. Nhưng ít lâu sau người ta lại thấy ông trở về
xóm cũ và con mèo đen của ông lại tiếp tục ngồi câu cá bình thản bên
bờ sông Seine. Xem ra nhà thuật sĩ va con mèo là một và là một con
quỉ. Nhưng con qủi ấy chẳng làm hại gì ai ngoài chuyện bắt cá để
sống.
Đến tiểu thuyết
Năm 1930, một cô gái người Hungary di cư đã sinh sống ở khu phố nầy. Cô vừa làm thợ,vừa làm thuê để kiếm tiền theo học Đại học Văn khoa.Từ dưới đáy của xã hội mà khu phố cô đang sống là một tụ điểm cô viết tiểu thuyết lấy tên là La Rue Du Chat Qui Pêche.
Tiểu thuyết dựng lại bi kịch về sự băng hoại của giới thượng lưu quí
tộc châu Âu sau Chiến Tranh Thế Giới lần I (1914-1918). Chính trong
khu phố nấy,người ta đã chứng kiến những cựu hoàng nước Đức, nước
Lỗ, quí tộc dòng dõi Nga Hoàng, công nương nước Ý…sa cơ thất
thế,phải kiếm sống bằng đủ nghề hạ lưu như đâm thuê, chém mướn,t rộm
cướp, mại dâm, đĩ đực…Điểm sáng trong tiểu thuyết là hình ảnh một cô
gái con của một gia đình lao động di cư, cố níu giữ lấy nhân phẩm
bằng một niềm kiêu hãnh thầm lặng để vươn lên. (Đây cũng chính là
nét tự truyện của tác giả).Tiểu thuyết được xuất bản và đoạt giải
Grand Prix International ở Luân Đôn năm 1936. Cho đến nay, tác phẩm
nầy đã được dịch ra 12 thứ tiếng. Điều này đã khiến cho cái khu phố
mang tên La Rue Du Chat Qui Pêche trở nên nổi tiêng khắp châu Âu
cùng với tác giả quyển tiểu thuyết là Jolán Foldes –còn được biết
dưới những tên khác như: Yoland Foldes; Johan Foldes; Yolande
Clarent (1902-1963).
Và hình ảnh Con Mèo trong tranh Lê Bá Đảng
Năm 1941, Jolán Foldes rời Paris sang định cư ở Luân Đôn và tiếp tục sống bằng nghề viết văn.Trong thời gian nầy có một thanh niênViệt Nam tên Lê Bá Đảng người làng Bích La, Phủ Triệu Phong,Tỉnh Quảng Trị, sang Pháp trong chương trình tuyển mộ lính thợ - từng tham gia kháng chiến của Pháp và bị Đức Quốc Xã bắt làm tù binh. (Thế hệ lính thợ nầy đã được chính phủ Pháp bày tỏ lòng biết ơn và vinh danh vào năm 2010, thời tổng thống Sarkozy). Cũng như Jolán Foldes, Lê Bá Đảng vừa làm thợ vừa học và tại học viện nghệ thuật Toulouse. Ông cũng tích cực tham gia các hoạt động của kiều bào yêu nước từ thời chống Pháp sang đến thời chống Mỹ. Sau Chiến Tranh Thế Giới lần II (1939-1945),đời sống ở châu Âu cũng có dạng khủng hoảng tương tự như sau Thế Chiến lần I. Lúc nầy Lê Bá Đảng đã lập gia đình cùng với một phụ nữ người Nhật là bà Myshu và có một con trai đầu lòng,cuộc sống vô cùng khó khăn. Một hôm trên đường tìm việc, ông tình cờ lạc bước vào phố Con Mèo Câu Cá. Tự nhiên ông nẩy ra sáng kiến vẽ tranh con Mèo để bán. Không ngờ mặt hàng nầy rất được ưa chuộng. Một bức tranh trên tấm giấy nhỏ với vài nét bút sinh động, bán được vài quan (1 quan=1 đồng fr). Có tháng bán tới 160 con mèo. Thế là tạm đủ sống Ông còn đem tranh mèo in vào đĩa, càng bán chạy hơn .Cứ thế kéo gần năm năm, lấy ngắn nuôi dài trước khi ông khẳng định được tên tuổi của mình bằng tranh Lê Bá Đảng.
Ngay cả người Pháp cũng chưa chắc mấy ai đã hiểu hết những nỗi đau xót và vinh quang đằng sau cái tên phố Con Mèo Câu Cá. Nhưng họa sĩ Lê Bá Đảng thì sẽ không bao giờ quên nơi đây là bước khởi đầu của sự nghiệp sáng chói của mình. Bởi vậy thỉnh thoảng, chúng ta vẫn còn bắt gặp trong tranh hoặc trong những chữ ký trên tác phẩm hội họa của ông hình ảnh con mèo. Phải chăng con mèo nầy chính là Con Mèo Câu Cá?
Sau năm 1975, họa sĩ Lê Bá Đảng đã về thăm làng Bích La của mình và để lại nơi ấy một số công trình phúc lợi cho bà con họ hàng. Nhưng quan trọng nhất là Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng ở Huế - nơi được họa sĩ lưu ký hàng tăm tác phẩm hội họa và điêu khắc quan trọng nhất.
Họa sĩ Lê Bá Đảng đã từ trần vào 1g15 (giờ Paris) ngày 7.3 2015 ở tuổi 94 . Chiều 9.3.2015, sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Thừa Thiên-Huế đã tổ chức lễ tưởng niệm họa sĩ Lê Bá Đảng tại trung tâm này. Sau cùng còn một việc nên nghĩ tới. Đó là cần có một con đường mang tên ông, nhất là ở những thành phố có đời sống văn hóa cao.
HOÀNG PHỦ NGỌC PHAN
Tác giả gửi cho viet-studies ngày 10-3-15
Nguồn : viet-studies.info
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét