Thứ Ba, 30 tháng 12, 2014

Sách ơi, nhiều lỗi quá!

 
HUỲNH NHƯ PHƯƠNG
 
          Khoảng năm 1994, nhà văn Võ Hồng được một nhà xuất bản lớn ở Hà Nội in tập sách Truyện ngắn chọn lọc của ông. Ông sung sướng báo tin cho những người quen biết, rồi viết thêm: “Sách dày 300 trang, bìa rất mỹ thuật, nhưng in quá nhiều lỗi. Mắt tôi kém, sức khỏe kém, mấy hôm rồi đọc dò lại một mình, vậy mà đã phát hiện hơn 130 lỗi. Tôi có lập bản đính chính xin NXB in và dán vào sách. Chỉ vì tôi nghe nói sách sẽ phân phối về các thư viện, tôi vui vì bà con Miền Bắc đọc và biết sinh hoạt của bà con Miền Nam. Nay in sai kiểu này thì nội dung trúc trắc khó hiểu, bạn đọc nổi xung bỏ sách xuống chớ đâu còn nhẫn nại đọc tiếp”. Niềm vui của nhà văn chắc đã vơi đi một nửa!
          Hai mươi năm trước nhiều nhà văn chưa dùng máy vi tính, bản thảo đánh máy hay viết tay nên việc in ấn không thuận lợi như bây giờ, khi bản thảo chỉ cần gửi qua email. Vậy mà bây giờ sách in chưa phải đã hết lỗi kỹ thuật, thậm chí còn nhiều hơn thời in typo.
         Mới đây cô giáo Nguyễn Ngọc Hà than phiền: “Văn bản tôi chuẩn bị rất kỹ, sửa đi sửa lại, vậy mà khi sách ra thấy trang nào cũng có lỗi, tôi là tác giả mà còn không dám đọc lại sách của mình”. Cuốn sách này là sản phẩm của một cơ quan làm sách chuyên nghiệp có nhiều năm kinh nghiệm.
        Một nhà nghiên cứu vốn là người cẩn trọng vừa có cuốn sách mới thuộc loại được “Nhà nước đặt hàng” cho một nhà xuất bản ở trung ương, tuyển chọn những bài tiểu luận văn học đặc sắc nhất được viết trong khoảng 30 năm nay của ông. Cầm cuốn sách bìa thật trang nhã, dở vào bên trong, tác giả bỗng giật mình vì sách không những nhiều lỗi in sai tên người, sai chú thích mà việc dàn trang cũng lộn xộn, tùy tiện.
        Có lần tôi kể với nhà văn Vương Trí Nhàn là nhà chật quá, tôi phải ngồi lựa những bản truyện dịch in giấy đen thời bao cấp để thanh lý bớt, chỉ giữ lại những cuốn sách tái bản gần đây in giấy trắng. Ông Nhàn, vốn là người nghiên cứu văn hóa và làm xuất bản lâu năm, vội can ngay: “Ấy chớ, ông nên biết rằng những bản sách giấy đen in chữ chì hồi đó lại được chăm sóc rất cẩn thận, còn bây giờ nhiều cuốn in đẹp nhưng cẩu thả không chịu nổi”.
        Vậy người đọc biết làm sao! Tình trạng lỗi kỹ thuật tràn lan trên các ấn bản khiến những người giữ mục “Dọn vườn” trên báo bây giờ cũng không hơi sức đâu mà góp ý. “Quán Mắc cỡ” của báo Tuổi trẻ cười mỗi kỳ cũng chỉ chọn được năm ba trường hợp nổi cộm đáng mắc cỡ nhất mà thường là những lỗi “cố ý”, chứ những lỗi sơ ý thì cũng cho qua. Không hiếm trường hợp sách in sai ngay từ trang bìa: sai tên tác giả, sai thể loại… Bên trong thì đầy lỗi chính tả và ngữ pháp, câu sai quy chiếu, viết hoa và phiên âm không nhất quán… Chỉ cần một trong các nguyên nhân sau đây là có thể dẫn đến sự cố nghiêm trọng, chẳng hạn như việc sách in hình cổng trường treo cờ Trung Quốc: thiếu kiến thức, chủ quan, tắc trách vì lười biếng hay vì ham tiền… Trách nhiệm này chia đều cho tác giả/ dịch giả, biên tập viên và người sửa bản in. Của đáng tội, nhiều khi chính tác giả sửa bông 1, bông 2 rất kỹ, nhưng đến bản nhũ không đọc lại thì khi sách in ra vẫn có lỗi như thường.
         Lâu nay người ta hay so sánh những lỗi như vậy như những hạt sạn trong bữa cơm làm ê răng. Đừng nghĩ là ăn vậy hoài riết rồi cũng quen. Người làm ra món ăn tinh thần không nên xem thường: vào quán nào vài lần mà gặp cơm sạn, cơm khê, cơm sống, ắt lần sau người ta sẽ tránh đi chỗ khác chứ!
 
HUỲNH NHƯ PHƯƠNG
 
Tác giả gởi cho viet-studies ngày 27-12-14

Không có nhận xét nào: